دستگاه سنجش uv چیست و انواع آن کدام است؟
اشعه ماوراء بنفش نور چیست؟
نور فرابنفش (Ultra Violet) که به اختصار UV گفته می شود، موجی است که در گستره ی امواج الکترومغناطیسی می باشد و طول موج آن در محدوده 10 تا 400 نانومتر بوده و این طول موج کوتاه تر از طول موج نور مرئی بوده و از طول موج پرتو ایکس بلندتر است. بنابراین انرژی این نور از انرژی پرتو ایکس کمتر و از انرژی نور مرئی بیشتر است.
نور خورشید دارای اشعه UV است که این اشعه UV شامل 10 درصد از تمام امواج منتشر شده از سطح خورشید می باشد. در هنگام جوشکاری قوس الکتریکی هم این اشعه تولید و منتشر می شود و هم چنین توسط لامپ سیاه و یا لامپ بخار جیوه هم می توان این اشعه را تولید کرد. از این نور فرابنفش می توان برای کاربردهایی نظیر ضدعفونی کردن آب و مواد خوراکی، تجهیزات پزشکی و صنعتی و ... استفاده کرد.
اشعه فرابنفش به 3 دسته UVA و UVB و UVC تقسیم می شود که طول موج های آنها به شرح زیر می باشد:
UVA: 315-400 nm
UVB: 280-315 nm
UVC: 100-280 nm
نور خورشید شامل تمامی این طول موج های فرابنفش می باشد، اما در حدود 95 درصد از اشعه فرابنفش که به سطح زمین می رسد از نوع UVA است و به طور تقریبی تمامی UVC و بخش عمده UVB توسط لایه ازن، دی اکسید کربن، اکسیژن و بخار آب موجود در اتمسفر جذب می شود و به زمین نمی رسد. البته در سال های اخیر ضخامت لایه ازن به دلیل آلودگی های صنعتی و وجود گازهای گلخانه ای کاهش یافته و به همین دلیل میزان بیشتری از UVB و UVC از جو زمین عبور می کند و به زمین می رسد.
به صورت کلی میزان کم اشعه فرابنفش مفید و لازم است، زیرا می تواند برخی از باکتری ها را نابود کند و همچنین باعث تبدیل برخی از مواد شیمیایی موجود در سطح پوست به ویتامین D می شود. اما مقدار زیاد آن برای سلامتی مضر است. زیرا تابش فرابنفش دارای انرژی کافی برای شکستن پیوندهای شیمیایی می باشد و فوتون های فرابنفش چون انرژی بسیار بالایی دارند می توانند باعث فرآیند یونیزاسیون شود که در این فرآیند الکترون ها از اتم ها جدا شده و این تُهی شدگی بر ویژگی های شیمیایی اتم ها تأثیر گذاشته و آنها را وادار به شکل گیری یا شکستن پیوند های شیمیایی می کند. این فرآیند برای پردازش شیمیایی مفید است، اما می تواند آسیب هایی را به مواد و بافت های زنده وارد کند. این آسیب برای ضد عفونی کردن سطوح مفید است ولی دارای خطراتی برای پوست و چشم ها به وجود می آورد. لذا تابش های پر انرژی UVB و UVC تهدیدی برای سلامتی هستند.
علاوه بر منابع ذکر شده برای تولید نور فرابنفش، منابعی دیگر نظیر دستگاه های مخصوص برنزه کردن پوست، نورهای نامرئی، لامپ های درمانی، لامپ های مخصوص میکروب کشی، چراغ های هالوژن، لامپ های بخار جیوه، لامپ های تخلیه پر شدت، لامپ های فلوئورسنت و لامپ های نئون و برخی نورهای لیزری هم وجود دارند. هم چنین یکی از متداول ترین راه های تولید نور فرابنفش، عبور دادن جریان الکتریکی از بخار جیوه یا گازهای دیگر است.
ثابت شده است که در لوله های فلوئورسنت تابش فرابنفش با طول موج 254 نانومتر یعنی در بازه ی UVC همراه با نور آبی تولید می شود و با عبور جریان الکتریکی از بخار جیوه نشر می یابد. این تابش فرابنفش نامرئی می باشد، اما انرژی بیشتری در مقایسه با نور مرئی ساطع شده دارد. انرژی حاصل از نور فرابنفش توسط روکش فلوئورسنت درون لامپ فلوئورسنت جذب می شود و سپس مجددا در قالب نور مرئی منتشر می گردد. لوله های مشابه اما بدون روکش فلوئورسنت می توانند باعث نشر نور فرابنفشى شوند که می تواند نقش موثری در ضد عفونی کردن سطوح ایفا کند. زیرا اثر یونیزه کننده تابش فرابنفش می تواند بسیاری از باکتری ها را از بین ببرد. در مقابل بعضی از مواد مانند گیاهان و مواد معدنی و قارچ ها و میکروب ها و مواد شیمیایی ارگانیک می توانند نور فرابنفش را جذب کنند. این عمل جذب باعث افزایش سطح انرژی الکترون های موجود در مواد شده و این الکترون ها می توانند با بازگشت به سطح انرژی پایین تر در یک سری مراحل جزئی، قسمتی از انرژی جذبی شان را به صورت نور مرئی ساطع کنند. بنابراین از این مواد که چنین خاصیتی را دارند می توان در جلیقه های نجات و تابلوها و سایر مکان هایی که مساله دیده شدن در آنها حائز اهمیت است استفاده کرد.
تاثیرات نور فرابنفش بر سلامتی چیست؟
- ۱۷ مهر ۹۸ ، ۱۶:۱۶
